چگونه ذهنی قدرتمند داشته باشیم؟
چگونه ذهنی قدرتمند داشته باشیم؟
ذهن انسان، قدرت بی‌نهایت و پیچیده‌ای است که هنوز هم بشر نتوانسته به تمام توانایی‌های آن پی ببرد. علاوه بر اینکه هوش بالا می‌تواند یاری گر انسان باشد در کنار آن توانایی‌های ذهنی دیگری می‌تواند تکمیل‌کننده هوش و موفقیت‌های بشر شود.
حتماً تا به حال برایتان این سؤال پیش‌آمده که چگونه ذهن بازداشته باشیم تا دیگر مسائل پیش پا افتاده یا روزمره ذهن ما را به خود مشغول نکند و بتوانیم از فرصت محدودی که برای زندگی داریم نهایت استفاده را بکنیم. دستیابی و کشف ذهن برتر می‌تواند به آرامش در زندگی کمک کند.
از زمان های دور در تاریخ بشریت ذهن برتر شناخته‌شده و درباره‌اش سخن بسیاری گفته شده است. اهل دین، آن را ذهن الهی نامیده‌اند و بزرگان موفقیت، هرکدام نامی بر آن نهاده‌اند؛ مانند روح متعالی یا ذهن گردآورنده و یا هوش بیکران. همه این‌ها نتیجه‌گیری کرده‌اند که توانایی فعال ساختن آن، نخستین دلیل برای موفقیت و ثروتمند شدن بوده است.
به این نیرو شم، احساس غریزی یا ندای درونی هم گفته می‌شود. ذهن برتر شما آدم‌ها، افکار، و منابع هماهنگ را به زندگی شما جلب می‌کند. این ذهن هر آنچه را برای موفقیت نیاز دارید به‌سوی شما می‌آورد. ذهن برتر شما به وسیله دستورات روشنی که به شکل جملات مثبت به او داده می‌شود، فعالیت خود را آغاز می‌کند.
هر بار که شما درباره هدفتان جمله مثبتی ادا می‌کنید (استفاده از فایل‌های برنامه‌ریزی ذهن) چنانکه گویی پیشاپیش تحقق یافته است، درواقع ذهن برتر خود را فعال ساخته‌اید.
شما خواه بیدار باشید یا خواب و یا سرگرم انجام دادن هر کار دیگری، ذهن برتر شما تمام بیست‌وچهار ساعت شبانه‌روز را کار می‌کند.
قانون فعالیت ذهن برتر می‌گوید: هر فکر یا عقیده‌ای که پیوسته در ذهن هوشیار نگاه داشته شود باید به‌وسیله ذهن برتر به واقعیت تبدیل شود. با توجه به این قانون مهم درمی‌یابیم که چنانچه مجموعه‌ای نا مرتب از اهداف و آرزوهای مبهم یا ضد و نقیض در ذهن داشته باشید، ذهن برتر نمی‌تواند کمکی به شما بکند. تمرکز به شما کمک می‌کند که همه نیروهای ذهنی خود را به کار بیندازید و فعال سازید. توانایی شما برای تمرکز بسیار حیاتی است.
از نشانه‌های افرادی که از ذهن برتر برخوردارند می‌توان به ویژگی‌های زیر اشاره کرد:
- از هوش حسی برخوردارند، هوش حسی عبارت است از توانایی انعطاف‌پذیری که هر شخص می‌تواند با تمرین و درک بیشتر عواطف خود و دیگران، آن را بهبود ببخشد.
- اعتماد به نفس دارند
- طرز برخورد با افراد مخرب را می‌دانند
- از تغییرات استقبال می‌کنند
- اجازه نمی‌دهند کسی شادی آن‌ها را محدود کند
- شادمانی دیگران را از آن‌ها نمی‌گیرند
- ورزش می‌کنند
- خواب کافی دارند
- برای بخشیدن منتظر عذرخواهی نمی‌مانند
- می‌خواهند با تمام وجود فرد مثبتی باشند
راهکارهای دستیابی به ذهن برتر
در لحظه باشید:
برای داشتن یک ذهن برتر گذشته و آینده را رها کنید و در لحظه زندگی کنید. در لحظه حاضر بودن عبارتی است که به‌وسیله اکهارت تُله (Eckhart Tolle) در پرفروش‌ترین کتابش «نیروی حال» معرفی شد. ما زندگی‌مان را بر اساس اتفاقاتی که در گذشته افتاده و آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد بنا می‌کنیم.
تله می‌گوید: اگر شما از شر همه این افکار خلاص شوید و تنها بر زمان حال، یعنی درست همین‌الان، تمرکز کنید در همین لحظه کوتاه بسیار خوشحال‌تر خواهید بود.
به خودتان متکی باشد نه هیچ‌کس دیگر:
تا به حال چند بار حالت عاطفی‌تان تحت تأثیر عوامل خارجی قرارگرفته است؟ چند بار رفتار بد دیگران باعث ناراحتی شما شده است؟ هزاران بار، نه؟ دلیل این موضوع، عدم اتکای به نفس است. شما عادت کرده‌اید در همه جنبه‌های زندگی خود به دیگران وابسته باشید. این موضوع برای حالت عاطفی هم صدق می‌کند. به رفتارهای بد بی‌توجهی کنید. آدمی باشید که افکار و موج مثبت ایجاد می‌کند و برای این کار به دیگران متکی نیست.
ذهن بازی داشته باشید، تفاوت‌ها را بپذیرید:
بیشتر مردم نمی‌توانند بفهمند دنیای ما جای بسیار پیچیده‌ای است. پیچیدگی آن در حدی است که تفسیرِ همه سیستم‌های ذهنی و رفتارهای دیگران را برای ما غیر ممکن می‌سازد. این موضوع باعث می‌شود اغلب منفی بافی کنیم و با رفتارهای متفاوت مخالفت کنیم. بیایید دست از این کارها برداریم و تفاوت‌ها را بپذیریم. بدیهی است که کنار آمدن با همه افراد روی کره زمین غیر ممکن است
موسیقی هیجان‌انگیز:
در برنامه‌ریزی عصبی-کلامی یک عبارت به اسم آنکراژ (تکیه‌گاه ذهنی) وجود دارد. آنکورها محرک‌هایی هستند که افکار و احساساتِ (مثبت یا منفی) ما را برانگیخته می‌کنند. موسیقی یکی از قوی‌ترین آنکورهای احساسی است.
مثلاً من عاشق موسیقی الکترونیکی هستم؛ چون وقتی به مهمانی‌هایی با این موسیقی می‌رفتم به من خیلی خوش می‌گذشت. من در این مهمانی‌ها، افراد فوق‌العاده‌ای را ملاقات کردم که باعث شدند ذهن من این نوع موسیقی را با لحظات شاد مرتبط کند. شما هم همین کار را بکنید.
موزیکی پیدا کنید که شمارا هیجان‌زده می‌کند و به یاد اوقات خوش می‌اندازد. این موسیقی را در برنامه روزانه خود قرار دهید؛ یعنی حداقل در طول روز دو ساعت، هم‌زمان با انجام کارهای دیگرتان به این موسیقی گوش کنید. مخصوصاً اگر کارهایتان استرس‌زا و خسته‌کننده هستند.
مسائل را زیاد جدی نگیرید:
عبارت «مسائل را زیاد جدی نگیرید.» پیش‌پا افتاده و معمولی به نظر می‌رسد اما یک چیز مهم این است، دانستن اینکه انجام کاری خوب است لزوماً منجر به عمل کردن به آن نمی‌شود. کسانی که واقعاً این عبارت را در زندگی خود به کار می‌برند، کسانی هستند که به نتیجه می‌رسند؛ بنابراین وقت خود را برای اینکه دیگران چه فکری راجع به شما می‌کنند، هدر ندهید و ببینید شما راجع به خودتان چه فکری می‌کنید.
چگونه ذهنی تحلیلگر داشته باشیم؟
برای تعریف ذهن تحلیلگر به یک مثال ساده و آشنا رجوع می‌کنیم. شخصیت شرلوک هلمز، شرلوک هلمز را می‌توان سمبلی از ذهن تحلیلگر دانست. داستان‌های شرلوک هلمز به ما آموزش می‌دهد که چگونه باید از اطلاعات معمولی که داریم استفاده کنیم. او به ما آموزش می‌دهد که نسبت به محیط مان هوشیار باشیم.
هلمز آموزش می‌دهد که دیدن با مشاهده کردن یکی نیست. اغلب انسان‌ها می‌بینند اما مشاهده نمی‌کنند. جزئیات بسیاری در محیط است که تنها از طریق مشاهده قابل دریافت است اما عموم انسان‌ها بی‌توجه به اطرافشان بی‌توجه هستند. کلید بسیاری از معماهای داستان‌های شرلوک هلمز در همین اطلاعاتی است که در محیط اش قرار داشت.
کلید بسیاری از مسائل ما نیز در اطرافمان است اما به علت بی‌توجهی از آن‌ها صرف‌نظر می‌کنیم و نمی‌توانیم مسائلمان را حل کنیم. ذهن تحلیلگر می‌تواند اطلاعات را به خوبی پردازش کند. حال اگر کسی اطلاعات خوبی نداشته باشد، به فرض اینکه پردازش کردن را هم بلد باشد، به نتیجه‌ای نمی‌رسد.
حواس پنج‌گانه ما، ابزارهای قدرتمندی هستند که باعث می‌شوند محیطمان را به‌خوبی مشاهده کنیم. مشاهده تنها به حس بینائی مرتبط نیست بلکه به همه حواس مرتبط است؛ اما این حواس تلف می‌شوند زیرا ما به آن‌ها توجه نداریم. برای استفاده بهتر از اطلاعات محیطی، باید حاصل مشاهدات را ضبط کرد.
نوشتن، نوع نگرش و بینش ما، تعیین‌کننده اطلاعاتی است که دریافت می‌کنیم. ما چیزی را می‌بینیم که انتظار دیدنش را داریم. هرگونه تعصب، پیش داوری و چسبیدن به نتیجه‌ای خاص می‌تواند ما را از رسیدن به اطلاعات لازم، بازدارد.
ذهن تحلیلگر نباید با دیدن اولین نشانه‌ها، قضاوت کند و دست از تحلیل بردارد. نداشتن قطعیت، صبر و شکیبایی می‌خواهد. سر کردن با یک وضعیت نا معلوم برای ذهن سخت است. یک ذهن تحلیلگر به تخیل نیز نیازمند است. تخیل اینکه چه علت‌هایی و یا توضیح‌هایی برای وضعیت موجود ممکن است وجود داشته باشد.
تخیل و داشتن فرضیه‌های گوناگون باعث می‌شود که ذهن به یک فرضیه نچسبد و خود را برای یافتن نشانه‌های مرتبط با هر فرضیه آماده کند. همچنین داشتن فرضیات گوناگون باعث می‌شود که ذهن بتواند یک موضوع را از زوایای گوناگون بنگرد. این مهم‌ترین خاصیت داشتن فرضیات گوناگون است؛ اما اینکه کدام فرضیه غالب شود، بستگی به خواست متفکر ندارد بلکه به نشانه‌های تأییدکننده بستگی دارد.
چگونه ذهنی خلاق داشته باشیم؟
خلاقیت محصول طرز تفکر است. با شناخت راه‌های افزایش خلاقیت می‌توان ایده‌های کاری جدیدی را نیز پرورش داد. داشتن یک ذهن خلاق باعث می‌شود تا افراد از چیزهایی که در زندگی همیشه به آن عادت داشته‌اند، فاصله بگیرند و چیزهای جدیدتری را در ذهن خود پرورش دهند.
این مسئله به آماده‌سازی ذهن برای یادگیری چیزهای جدید کمک می‌کند. یکی از مسائل مهمی که باید در پرورش ذهنی خلاق به آن دقت کرد، تمرکز است. برای انجام بهتر کارها و داشتن خلاقیت بیشتر باید تمام چیزهایی را که باعث عدم تمرکز می‌شوند از ذهن دور کرد.
منظور از اینکه گفته می‌شود در خلاقیت نیاز به تمرکز وجود دارد این است که امکان دارد یک فرد خلاق ساعت‌ها به یک ایده کاری فکر کند و آن را در ذهن خود طراحی نماید؛ بنابراین این کار نیاز به تمرکز دارد اکنون در دنیایی زندگی می‌کنیم که آینده را به‌سختی می‌توان پیش‌بینی کرد، پس برای موفقیت در این دنیا باید خود را با تغییرات موجود تطبیق داد؛ زیرا بدون داشتن خلاقیت، بدون متفاوت فکر کردن و بدون نوآوری، رقابت و بقا در این دنیا هرروز سخت‌تر خواهد شد.
بهتر است بدانید که خلاقیت و ذهن خلاق یک ویژگی ذاتی نیست. بلکه خلاق بودن یک مهارت است. خلاقیت مهارتی است که مانند سایر مهارت‌های دیگر زندگی، قابلیت رشد و پیشرفت دارد.
افراد خلاق دارای ویژگی‌های خاصی هستند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
- افراد خلاق خیال‌پرداز هستند و رؤیاهای خود را دنبال می‌کنند.
- شیفته تازگی بوده و به دنبال تحریک ذهنی هستند.
- دارای فکر سیال هستند و از توانایی ایجاد سریع تعداد زیادی ایده برخوردارند.
- توانایی دست کشیدن از یک قاعده و قانون و یافتن چارچوب‌های جدید را دارند.
- سال‌های زیادی برای کسب دانش و تسلط بر موضوع موردعلاقه خود صرف کرده‌اند.
راهکارهای دستیابی به خلاقیت
زیاد مطالعه کنید:
ذهن انسان نیز همانند بدن برای اینکه بتواند به‌درستی و میزان کافی رشد کند نیازمند تمرین و تحرک است. بهترین تمرین برای ذهن نیز مطالعه است، زیرا مطالعه ذهن انسان را باز و آن را پرورش می‌دهد.
بهتر است با خواندن کتاب از افکار وزندگی افراد مختلف و موفق تاریخ اطلاعات به دست آوریم. مطالعه این مطالب کمک می‌کند تا متوجه شویم که چگونه این افراد توانسته‌اند تا ذهن خود را برای رسیدن به بهترین‌ها پرورش دهند؛ بنابراین مطالعه یکی از بهترین راه‌های افزایش خلاقیت است.
فرصت‌های خلاق ذهن خود را از دست ندهید:
فرصت‌هایی را که در آن ذهن شما خلاق است، نباید از دست دهید. بسیاری از افراد در این‌گونه موارد، عنصر شانس را در نظر می‌گیرند که کاری اشتباه است.
همچنین ممکن است مغز انسان در شرایطی هیچ عکس‌العملی نداشته و در مواقعی نیز بسیار فعال باشد. پس شما باید فرصت طلایی ذهن خود را بشناسید تا در مواقعی که به آن نیاز دارید، بتوانید از آن استفاده کنید. فراموش نکنید که ذهن خود را تقویت کرده و به آن پروبال دهید. با انجام این کارها، شما ذهنی خلاق خواهید داشت.
از نظریات نسل‌های مختلف غافل نشوید:
کودکان را فراموش نکنید! کودکان همیشه ذهنی خلاق داشته‌اند زیرا جسور هستند و احساساتشان از طریق فشارهای اجتماعی سرکوب نشده است. جهان را با شگفتی می‌بینند و هنوز مانند بزرگ‌ترها پاکی و معصومیت خود را از دست نداده‌اند.
پس می‌توان در مورد مسائل مختلف با کودکان نیز سخن گفت و برای حل مشکلات و سایر مسائل مختلف از آن‌ها کمک گرفت. عقاید آن‌ها ممکن است باعث تعجب شما شود زیرا آن‌ها قصد تأثیرگذاری در دیگران را ندارند و همه‌چیز را بر اساس پاکی و صداقت خود بیان می‌کنند.
در مقابل حتماً نظر افراد سالخورده و مسن را نیز جویا شوید. ممکن است آن‌ها مدت‌ها پیش با این مسائل روبه‌رو شده باشند. تجربیات آن‌ها می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد. پس لازم است تا دیدگاه‌های این افراد نیز در نظر گرفته شود.
از دوستان خود کمک بگیرید:
بدون شک همه ما دوستانی داریم که می‌توانیم در مورد مسائل مختلف با آن‌ها صحبت کنیم. این افراد و افکار آن‌ها می‌تواند کمک مهمی برای ما در حل مسائل مختلف باشد.
گاهی اوقات صحبت کردن با یک دوست یا همکار، باعث ایجاد جرقه‌ای ناب در ذهن می‌شود. حتی ممکن است در پایان صحبت متوجه شوید که اکنون یک فهرست طولانی از ایده‌های نو دارید که با ایده ابتدایی خیلی متفاوت است. پس در این حالت نتیجه‌ای که به دست می‌آید بسیار پربارتر است.
دیدگاه خود را تغییر دهید:
دنیای اطراف ما پیوسته در حال تغییر است و شما نیز بهتر است برای موفقیت بیشتر با این تغییرات همراه باشید. بهتر است نوآورانه فکر کنید تا بتوانید از یک ایده? ساده به یک محصول نو و عالی دست‌یابید. ذهن خود را به یک مسیر تکراری محدود نکنید زیرا مانع رسیدن به کمال می‌شود.
به اصول و قواعد خاصی در زندگی پایبند نباشید، زیرا یکی از راه‌های افزایش خلاقیت داشتن آزادی افکار و پایبند نبودن به قواعدی خاص است.
به ذهن خود آزادی عمل بدهید:
ذهن خود را آزاد بگذارید تا آزادانه عمل کند. شاید بهتر باشد از تمرین نویسندگی شروع کنید.
تمرین نویسندگی برای مبارزه با محدودیت‌ها یک روش بسیار جالب است. هر آنچه در ذهن دارید روی کاغذ بیاورید.
از مشکلات شروع کنید و ادامه دهید. البته شاید هیچ‌گونه ارتباطی در دست‌نوشته‌های شما وجود نداشته باشد اما چیزی که در اینجا مهم است، این است که شما به ذهن خود اجازه غرق شدن در مسائل مختلف را داده‌اید و این خود یک امتیاز تلقی می‌شود.
خود را برای خلاق بودن آماده کنید:
به خود و توانایی‌هایتان ایمان داشته باشید. اگر چیزی در ذهن دارید برای رسیدن به آن تلاش کنید، اجازه ندهید قبل از اینکه ایده شما به نتیجه برسد، سرکوب شود. به نظر دیگران اهمیت دهید اما تا وقتی‌که مخالف نظرات شما نباشد. سعی کنید درهای خلاقیت را هرچه بیشتر به روی خود و افکارتان بازکنید.
دقت خود را افزایش دهید:
افراد خلاق، متخصصِ دقیق نگاه کردن هستند. آن‌ها به‌خوبی می‌توانند نکات ظریف را مشاهده کنند و چیزهایی را جمع‌آوری و از آن استفاده کنند که دیگران نمی‌توانند آن‌ها را ببینند. کنجکاوی در مورد جهان اطراف باعث ظهور ایده‌های جدید می‌شود؛ بنابراین کنجکاو باشید و به‌خوبی اطرافتان را مشاهده کنید.
ذهن آرامی داشته باشید:
برای پرورش یک ذهن خلاق همیشه سعی کنید تا آرام باشید؛ زیرا اگر ذهن دچار پریشانی و آشفتگی شود نمی‌تواند تمرکز کند درنتیجه ایده‌ای نیز وجود نخواهد داشت. رمز داشتن ایده‌های برتر، آرامش خاطر است. ابتدا باید ذهن خود را آماده کنید و سپس به ایده‌های خوب فکر کنید.
افراد عصبانی و کسانی که آشفتگی ذهنی دارند به‌جای پیشرفت در زندگی، پسرفت دارند و نمی‌توانند کارهای خود را به‌خوبی انجام دهند. نقطه شروع کارهای مهم در زندگی، ذهن انسان است و اگر ذهن آماده نباشد، خلاقیتی وجود نخواهد داشت؛ اما این سؤال پیش می‌آید که چگونه ذهنی آرام داشته باشیم؟
آرامش کیفیتی است که ما چون تجربه کامل از آن نداریم فکر می‌کنیم که باید آن را بدست آورد. در واقع آرامش هست و چیزی نیست که بخواهیم بدست بیاوریم و کوشش برای بدست آوردن آرامش به ضد خودش تبدیل می‌شود
برای رسیدن به آرامش راه‌های بسیار زیادی وجود دارد. تحقیقات نشان داده که با زندگی در کنار سایر افراد و کمک به آن‌ها، نگهداری از حیوانات، نگهداری از گیاهان، به مقدار زیادی از افسردگی و اضطراب کاسته می‌شود.
برای حفظ آرامش می‌توان هر یک از این سه گزینه را انتخاب کرد. باید این نکته را در نظر داشت که آرامش در عوامل درونی و نیروی فکر و تخیل ما است.
ناپلئون بااینکه شهرت و قدرت و ثروت داشت، احساس آرامش نمی‌کرد و می‌گفت: هرگز شش روز خوش در زندگانی‌ام نداشته‌ام. درصورتی‌که هلن که از دوسالگی نابینا و ناشنوا بود از زندگانی اظهار رضایت کرده، اعلام می‌داشت که زندگانی را بیش ازآنچه تصور می‌کردم زیبا یافتم.
حافظه برتر
در زندگی روزمره، ابزار شناخت، عملکرد و درنتیجه عناصر ارزشمند شخصیت ما، به حافظه متکی است. به‌عنوان‌مثال می‌توان از گسترش و افزایش دانسته‌ها، مهارت‌ها، قدرت استدلال، غنا و تنوع حالات، سرعت انتقال، زمینه‌های تصمیم‌گیری و قابلیت تطبیق با شرایط مختلف را نام برد.
به‌طور یقین در آزمون‌ها و امتحاناتی که معمولاً به حفظ کردن یک دایره‌المعارف واقعی نیاز است و درزمینه آموزش، ادبیات، سیاست و صنعت و کلیه اموری که دانسته‌های قبلی در آن‌ها نقش هدایت‌کننده‌ای برای آینده دارد و سرانجام در هنرهای زیبا که سوای توانایی‌های خاص، نیازمند فرهنگ عمیقی نیز هست، حافظه همواره ضروری است؛ به‌عبارت‌دیگر، دانش‌آموزی که خود را برای آزمون یا امتحانی آماده می‌سازد، استادی که تدریس می‌کند، نویسنده یا شاعری که موضوعی را در ذهن خودمی پروارند، تاریخ‌شناس و یا متخصص علومی که باید متون بی‌شماری را که قبلاً مطالعه، طبقه‌بندی، هماهنگ و ترجمه کرده است بکار برد، کارمندی که در مشکلات و احتمالات زندگی روزمره گرفتارشده است و … همه و همه به یک حافظه فعال، هوشیار، زنده و مطمئن نیاز دارند.
راه‌های تقویت حافظه برای درس خواندن بسیار مهم است به‌خصوص برای دانشجویان و دانش آموزان. برای تقویت حافظه باید بدانیم که نیاز به تقویت و افزایش هوش خودداریم. تقویت هوش یکی از روش‌های تقویت حافظه می‌باشد. روش دیگر به دست آوردن حافظه برتر تقویت تمرکز حواس می‌باشد که همچون یک داروی تقویت حافظه بر ذهن ما تأثیر می‌گذارد و همچنین یک ارتباط مؤثر با اعتمادبه‌نفس دارد.
تمرکز ذهن حتی از روش‌های تندخوانی است و به این روش باعث مدیریت زمان می‌شود. هفت نوع هوش وجود دارد که در این مقاله یکی را بررسی می‌کنیم. برای تقویت هوش و حافظه می‌توانیم
- توانایی‌هایمان را تحسین کنیم
- به توانایی‌هایمان توجه کنیم
- به نقاط ضعفمان امیدوار باشیم.
هوش زبان‌شناختی در شش مرحله تقویت می‌شود.
- انتخاب متن
- استخراج کلمات ناآشنا و پیدا کردن معنی
- استفاده از این لغات در مکالمه روزمره (برای این کار می‌توانیم از ایده‌های ناب و ایده‌های خلاقانه استفاده کنیم)
- نوشتن خاطره
- خواندن خاطره و ضبط صدا
- گوش کردن به صدا و یافتن اشکالات.
همچنین باید این نکته را در نظر داشته باشیم که نحوه خوراک و تغذیه ما تأثیر بسیار مهمی بر تقویت حافظه دارد.
در اینجا این سؤال پیش می‌آید که چه بخوریم تا حافظه قوی داشته باشیم؟ باید بدانیم که خوراک متعادل و سلامت می‌تواند به ما کمک بسیاری در این زمینه کند. توجه داشته باشید که برای داشتن حافظه قوی هیچ‌گاه وعده صبحانه فراموش نشود. همچنین انواع مواد غذایی همچون، گردو، هویج، اسفناج، چایی، توت‌فرنگی، ماهی و … تأثیر بسزایی در تقویت حافظه دارند.